Hekayələr

Babası mətbəədən digər sakinlərdən bir az əvvəl, təxminən saat beşdə qayıdırdı. Dəhlizdə onun ağır addımları eşidilən kimi Duqlas kişinin qabağına qaçır və boynuna atılırdı. O, qəzet oxuyan babasının iri qarnına sıxılıb dizləri üstə oturmağı xoşlayırdı.

– Baba, qulaq as!

– Hə, nədir?

– Nənəm bu gün yenə cücənin içalatını çıxardı. Buna tamaşa eləmək elə maraqlıdır ki! – Duqlas söylədi.

Babası gözlərini qəzetdən ayırmırdı:

– Artıq bu həftədə ikinci cücədir. Nənən axırda bizi cücəyə çevirməsə yaxşıdır. Sən onun içalatı necə çıxarmasını izləməyi xoşlayırsan? Ay səni, balaca soyuqqanlı qəddar!

– Axı mənə maraqlıdır!

– Buna heç şübhəm də yoxdur, – babası əsnəyə-əsnəyə söylədi. – Qatarın altına düşən qızı xatırlayırsanmı? O, tamam qan içindəydi, sənsə gedib bu mənzərəyə tamaşa eləmişdin, – kişi gülümsündü. – Cəsarətli balam. Elə belə də lazımdır – həyatda heç nədən qorxma! Yəqin, bu xasiyyətin sənə atandan keçib, axı o, hərbçi olub. Sən ötən ildən bizə gələndən bəri ona çox oxşamağa başlamısan, – o öz qəzetini oxumağa davam etdi.

Duqlas bir dəqiqədən sonra sükutu pozdu:

– Baba!

– Hə?

– Bəs əgər adamın ürəyi, ağciyəri, ya mədəsi yoxdursa, amma zahirən başqaları kimidir?

– Bu yalnız nağıllarda ola bilər.

– Yox, mən nağıllardan danışmıram. Tutalım, o, içdən tamam başqadır, amma zahirən mənə oxşayır.

– Onda, yəqin, ona tam olaraq insan demək olmaz.

– Əlbəttə, baba. Bəs sənin ürəyin və ağciyərin var?

Baba çeçədi.

– Açığı, heç bilmirəm. Heç vaxt onları üzbəsurət görməmişəm. Heç rentgen də elətdirməmişəm.

– Bəs sənin mədən var?

– Əlbəttə, var, – söhbətə müdaxilə edən nənə mətbəxdən çığırdı. – Hünərin var onu ac saxla, onda baxarsan mədəsinin davasını necə eləyir! Sənin də ağciyərlərin var. Bağırtın ölünü də oyadar. Üstəlik, çirkli əllərin var. Tez get onları yu! Şam yeməyi hazırdır. Babası, sən də tez süfrə başında otur.

Kirayənişinlər də artıq süfrə arxasına toplaşdığından baba nəvəsindən niyə bayaq belə suallar verməsinin səbəbini öyrənməyə macal tapmadı.

Sakinlər masa arxasında söhbətləşir və müxtəlif zarafatlar edirdilər, bircə Koberman mısmırığını sallamışdı. Siyasətlə başlayan söhbət bir azdan şəhərdə baş verən sirli cinayətlərə keçid aldı.

– Bəs siz üzbəüz küçədə yaşayan miss Larsen barəsində eşitmisiniz? – baba sakinlərə üzünü tutub dedi. – Onu ölmüş vəziyyətdə tapıblar, bədənində də qəribə izlər var imiş… Üzündəsə elə bir ifadə olub ki, Dantenin özü qorxudan büzüşüb qalardı. Bəs hələ o biri qadın, soyadı necəydi – deyəsən, Uaytli. O da ilim-ilim itib, öldüsündən-qaldısından xəbər yoxdur.

– Hə, belə hadisələr tez-tez baş verir, – qarajda mexanik işləyən mister Bris söhbətə müdaxilə elədi. – Hamısı da bu lənətə gəlmiş, heç bir işə yaramayan polisin ucbatından.

– Kim əlavə yemək istəyir? – nənə soruşdu.

Amma hamının başı qətllərə qarışmışdı. Kimsə ötən həftə qonşu küçədə Marion Barsumyanın öldüyünü xatırlatdı. Guya ürəktutmadan keçinmişdi.

– Bəlkə də yox.

– Bəlkə də hə!

– Əşi, başınız xarab olub, nədir?!

– Bəlkə, süfrə arxasında başqa söhbətlər edək?

Amma mövzu daha da qızışdı.

– Kim bilir, – mister Bris söylədi. – Bəlkə, şəhərimizdə vampir peyda olub?!

Mister Koberman yeməyinə ara verdi.

– 1927-ci ildə? Vampir? Əşi, güldürməyin məni, – nənə dilləndi.

– Niyə də yox, – Bris etiraz elədi. – Onu yalnız gümüş gülləylə öldürmək mümkündür, vampirlər gümüşdən qorxurlar, özüm bu haqda haradasa oxumuşam. Dəqiq yadımdadır.

Duqlas gözlərini taxta bıçaq-çəngəllə yemək yeyən və cibində yalnız mis sentlər gəzdirən Kobermana zillədi.

– Əşi, bunların hamısı cəfəngiyatdır, – baba söylədi. – Heç bir vampir-zad mövcud deyil. Bunların hamısı həbsxanaya susayan əclafların əməlləridir.

– İcazənizlə, – mister Koberman ayağa qalxdı. Onun gecə növbəsi gəlib çatmışdı.

Duqlas ertəsi gün mister Kobermanın qayıtdığını gördü. Günorta nənəsi adəti üzrə dükana gedəndə oğlan düz üç dəqiqə Kobermanın qapısı ağzında bağırdı. Ordan səs-səmir gəlmədi; vahiməli sükut adamın qulağını yarırdı. Duqlas mətbəxə qayıdıb açar dəstəsi, gümüş çəngəl və dünən zibil qutusundan çıxardığı üç rəngli şüşə qırıntısını götürdü. Yuxarı qalxıb açarı qapının deşiyinə saldı və burdu. Qapı yavaşca açıldı.

Pərdələr tamamilə örtüldüyündən otaq alaqaranlıq idi. Pijama geyinmiş Koberman sahmansız yataqda uzanmışdı. Nəfəsi rəvan və dərin idi.

– Salam, mister Koberman!

Cavabında kirayənişinin sakit nəfəsini eşitdi.

– Mister Koberman, salam!

Duqlas lap çarpayıya yaxınlaşıb qulaqbatırıcı səslə qışqırdı:

– Mister Koberman!

O heç qımıldanmadı da. Duqlas əyilib gümüş çəngəlin dişlərini yatan adamın üzünə sancdı. Koberman diksinib ağır-ağır zarıdı, amma oyanmadı.

Duqlas mavi şüşə qırıntısını gözünə yaxınlaşdırdı. Dərhal mavi dünyaya düşdü. Mavi mebel, mavi divarlar və tavan, Kobermanın mavi üzü, onun mavi qolları. Birdən… Kobermanın bərələ qalmış gözləri Duqlasa zilləndi; onlarda əcaib, heyvani bir aclıq parlayırdı.

Duqlas geri səndələyib şüşəni gözündən çəkdi. Ancaq indi Kobermanın gözləri yumulu idi. Duqlas şüşə qırıntısını yenidən yaxınlaşdırdı – gözlər açıq görünürdü, uzaqlaşdırdı – yumuluydu. İnanılmazdı. Kobermanın gözləri mavi şüşənin arxasında acgözlüklə işıq saçırdı, şüşəsiz isə bərk-bərk sıxılmış kimi görünürdü.

Bəs hələ Kobermanın bədəni!? Duqlas heyrətdən çığırdı. Kobermanın geyimi şüşənin arxasında sanki əriyir və dərisiylə birgə şəffaflaşırdı. Duqlas onun mədəsini və bütün daxili orqanlarını görürdü. Kobermanın orqanlarının içində qəribə şeylər vardı.

Çarpayının yanında bir neçə dəqiqə donub-qalmış Duqlas mavi, qırmızı, sarı dünyalar barədə düşüncələrə daldı. Yəqin, onlar elə rəngbərəng pəncərədəki şüşələr kimi bir-birinə qonşuluq edirlər. “Müxtəlif şüşə qırıqları, müxtəlif dünyalar”, – deyəsən, Koberman belə deyirdi. Deməli, pəncərə elə bu səbəbdən sındırılıbmış!

– Mister Koberman, oyanın!

Heç bir cavab gəlmədi.

– Mister Koberman, siz gecələr harada işləyirsiniz? Siz harada işləyirsiniz?

Alaqaranlıqda yüngül meh pərdələri tərpətdi.

– Qırmızı, yoxsa yaşıl dünyada, bəlkə, sarıda?..

Qaranlıq otağın sükutu pozulmurdu.

– Hələ bir dayan görüm, – Duqlas söylədi.

O, mətbəxə enib siyirmədəki ən böyük bıçağı çıxardı. Sonra geri dönüb Kobermanın otağına girdi və əlində bıçaq qapını bağladı.

***

Duqlas mətbəxə daxil olub masanın üzərinə nəsə qoyanda nənə kökə xəmiri yoğururdu.

– Nənə, bunun nə olduğunu bilirsən?

O, eynəyinin üzərindən gözucu baxdı.

– Heç ağlıma da gəlmir.

Əşya kiçik qutu kimi düzbucaqlı şəklində idi, ancaq elastik idi. O, parlaq narıncı rəngdəydi. Kənarlarından dörd kvadrat borucuq çıxırdı. Əşyanın qəribə qoxusı vardı.

– Nənə, heç vaxt beləsini görməmisən?

– Heç vaxt.

– Elə belə də bilirdim!

Duqlas qaçaraq mətbəxdən çıxdı. O, beş dəqiqədən sonra nəyisə darta-darta gətirdi.

– Bəs bu?

O, bir tərəfində tünd-qırmızı üçbucaq olan parlaq çəhrayı zənciri göstərdi.

– Başımı hansısa gic-gic zəncirlə qatma, – nənə söylədi.

Duqlas yenidən yoxa çıxdı və əlində qəribə əşyalar geri qayıtdı: üzük, disk, paralelepiped, piramida. Onların hamısı elastik idi. Elə bil jelatindən düzəldilmişdi.

– Hələ bunlar hamısı deyil, – onları bir-bir masanın üzərinə düzən Duqlas söylədi. – Orda hələ çox şey var.

Nənənin başı öz işinə qarışmışdı və ona heç məhəl də qoymurdu.

– Nənə, amma sən səhv etmisən!

– Nədə?

– Bütün insanların içalatının eyni cür olduğunu söyləyəndə.

– Boş-boş danışma!

– Bəs mənim topum hanı?

– Hara tullamısan – orda, dəhlizdə.

Duqlas topu götürüb dəhlizə çıxdı.

Baba evə saat beşə yaxın qayıtdı.

– Baba, bir mənimlə yuxarı gəl.

– Yaxşı, amma deyə bilərsən niyə, balaca?

– Sənə maraqlı bir şey göstərəcəm.

Babası gülə-gülə onun ardınca pilləkənləri qalxdı.

– Bircə nənəmə demə, bu onun xoşuna gəlməyəcək, – Duqlas bunları deyə-deyə Kobermanın otağının qapısını açdı. Baba heyrətdən yerində donub-qaldı.

Sonra baş verənləri Duqlas yaddaşına ömürlük həkk elədi. Polis inspektoru və köməkçiləri uzun müddət Kobermanın çarpayısı qarşısında dayandılar. Nənə aşağıda kimdənsə soruşurdu:

– Nə baş verib?

Baba boğuq səslə söyləyirdi:

– Bu tükürpədici olayı unuda bilməsi üçün uşağı bir müddətlik harasa aparacam. Bu tükürpədici olayı, tükürpədici olayı!..

– Burda tükürpədici nə var ki? – Duqlas soruşdu. – Mən burda qorxulu heç nə görmürəm.

İnspektor çiyinlərini çəkib söylədi:

– Koberman ölüb, hər şey qaydasındadır.

Onun köməkçisi alnındakı təri sildi:

– Bəs siz su ləyənində üzən o şeyləri gördünüz, hələ kağıza bükülənləri demirəm.

– Hə, gördüm, adamın ağlı başından çıxa bilər.

– İlahi!

İnspektor arxasını Kobermanın meyitinə tərəf çevirdi.

– Uşaqlar, yaxşısı budur, dilimizi dinc saxlayaq – bu, qətl deyil. Əslində, uşağın belə eləməsi, sadəcə, xoş təsadüfdür. Yoxsa deməyə də dilim gəlmir, Allah bilir burda nələr baş verəcəkdi.

– Bu Koberman, görəsən, kim olub? Vampir? Bədheybət?

– Allah bilir! Hər halda, insan olmadığı dəqiqdir, – o, meyitin qarnındakı tikişi əllədi.

Duqlas öz əməlindən fəxarət hissi keçirirdi. O, nənəsinin toyuq içalatını çıxardığını dəfələrlə görmüşdü və yadında yaxşıca saxlamışdı. İynə-sap, başqa heç nə lazım deyil. Sonda bu Koberman nənəsinin əvvəlcə içalatlarını çıxardığı, sonra quru çörək doldurub tikdiyi cücələrdən elə də fərqlənmirdi.

– Bütün bunlar qarnından çıxarılanda Koberman hələ sağıydı, hər halda, oğlan belə deyirdi, – inspektor başıyla içində üçbucaqlar, piramidalar və zəncirlər üzən ləyəni göstərdi. – Hələ də sağ idi. İlahi!

– Bəs onun axırına çıxan nədir?

– Bax bunlar, – inspektor barmaqlarıyla tikiş yerlərini araladı. Polislər Kobermanın qarnının gümüş iyirmisentliklərlə dolu olduğunu gördülər.

– Duqlas deyir ki, orda altı dollar yetmiş sent var. Zənnimcə, müdrik kapital qoyuluşudur.

BİR DAMCI SƏBİRSİZLİK

O axşam digərlərindən heç nəylə fərqlənmirdi. Amma məhz həmin may axşamı, ömrünün iyirmi doqquzuncu baharından bir həftə əvvəl Conatan Hyuz lap uzaqlardan – başqa zamandan, başqa dönəmdən, başqa həyatdan gələn taleyiylə qarşılaşdı.

Hərçənd taleyini dərhal tanımadı, halbuki o elə həmin Pensilvaniya vağzalında, həmin qatara mindi və ahıl birisi, demək olar ki, lap qoca simasında Hyuzun qənşərində əyləşdi. Yolları uzun çəkəcəkdi, Lonq-Aylenddən keçib-getməliydilər; yol yoldaşının əlindəki qəzetə ara-sıra nəzər salan Hyuz, nəhayət, dilləndi:

– Cənab, bağışlayın, amma əlinizdəki “Nyu-York tayms” qəzeti mənimkindən fərqlənir. Sizdəki nüsxənin birinci səhifəsindəki şrift nəsə başqa cürdür. Bəlkə, daha sonrakı buraxılışdır?

– Xeyr! – Qocanın dili topuq vurdu, təlaş içində udqundu, sonra özünü ələ alıb dedi: – Hə, bu qəzet çox-çox sonra çıxıb…

Hyuz vaqona nəzər saldı.

– Bir daha üzr istəyirəm, amma başqalarında qəzet eynidir. Bəlkə, sizinki nümunədir, yəni gələcək nömrənin eskizidir?

– Gələcəyin eskizi? – güclə dodaqlarını tərpədən qoca təkrarladı. Onun əynindəki geyimi torba kimi sallanırdı, sanki bir anlıq kökəlib, sonra arıqlayıb çəkisinin yarısını itirmişdi. – Doğrudan da, – pıçıldadı. – Gələcəyin eskizi… İlahi, zarafata bir bax…

Conatan Hyuz yalnız həmin an qəzet sərlövhəsinin altındakı tarixə diqqət yetirdi:

2 may 1999-cu il.

– Bir deyin görüm… – elə ağzını açmaq istəyirdi ki, gözləri səhifənin yuxarı sol küncündəki şəkilsiz xəbərə sataşdı:

QADIN QƏTLƏ YETİRİLİB

POLİS ONUN ƏRİNDƏN ŞÜBHƏLƏNİR

Odlu silahla qətlə yetirilmiş Alisa Hyuzun meyiti aşkarlanıb…

Körpünün üzərindən keçən qatar gumbuldadı. Yaşıl budaqlarını pərakəndə şəkildə ətrafa səpələmiş ağac cərgələri pəncərədən göründüyü kimi də yoxa çıxdı. Qatar sanki dünyada heç nə baş verməyibmiş kimi öz gündəlik axarıyla stansiyaya daxil oldu. Yenidən bərqərar olmuş sükut baxışların istər-istəməz xəbərə dönməsinə rəvac verdi:

“Plendomda, Plendom-avenyu – 112-də yaşayan diplomlu vəkil Conatan Hyuz…”

– İlahi! – o çığırdı. – İtil qarşımdan, itil!..

Amma nəyə görəsə özü ayağa sıçrayıb bir neçə addım geri səndələdi. Qocanınsa, deyəsən, yerindən tərpənmək fikri yox idi. Təkan Hyuzu boş oturacağa itələdi və o, vəhşi baxışlarını pəncərədən görünən yaşıllığa dikdi.

Düşüncələri vəhşilikdə baxışlarından heç də geri qalmırdı. Bu şər qoxulu zarafat kimə gərəkdi? Kim onu incitmək istəyir? Özü də niyə? Təzə evliliyi, sonsuz səadəti və füsunkar arvadını kim ələ salmaq niyyətindəydi? Lənət şeytana! O, əsməcə içində durmadan təkrarladı: “Lənət şeytana! Lənət şeytana!..”

Qatar qəfil buruldu və Hyuzu silkələyib ayağa qalxmağa məcbur elədi. Silkələnib düşüncələrdən ayılaraq, üstəlik, qəzəbindən partlaya-partlaya az qala əlindəki qəzetin içinə girən qocanın üzərinə atıldı. Hyuz əlinin bir hərəkəti ilə qəzeti hirslə kənara çəkib qocanın sümüklü çiyinlərindən yapışdı. Qəfil hücuma hazır olmayan sərnişin başını qaldırdı, onun gözləri yaşarmışdı. Hər ikisi donub-qaldı, vaqon guruldamaqdaydı. Hyuz ruhunun necə boğazına yaxınlaşdığını və bədənini tərk eləməyə hazırlaşdığını duydu.

– Siz kimsiniz?!

Sanki qışqıran o deyil, bir başqasıydı.

Qatar ləngər vura-vura gedirdi, sanki indicə vaqonlar relsdən çıxacaqdı.

Yol yoldaşı düz ürəyinin başına xəncər saplanmış kimi diksindi, əlindəki vizit kartını Hyuzun ovcuna dürtdü və səndələyə-səndələyə tambura2 tərəf getdi, ordan da qonşu vaqona keçdi. Conatan Hyuz yumruq təki sıxdığı əlini açdı, vizit kartının o biri üzünə çevirdi və oxuduqları onu oturacağa çökməyə məcbur elədi:

CONATAN HYUZ,

diplomlu auditor

679-4990, Plendom

– Yo-o-xx! Ola bilməz! – yenə də sanki o deyil, başqası bağırdı.

Hyuz düşünürdü: “O mənəm?! İlahi, belə çıxır ki, bu qoca mənəm?..”

Yox, bu, danışılmış bir oyundur, daha doğrusu, oyun zənciri. Kimsə qətllə bağlı cəfəng bir zarafat uydurub, digərisə onu Hyuza çatdırmağın yolunu fikirləşib. Qatar nərildəyə-nərildəyə irəli cummaqdaydı, beş yüz sərnişinsə qəzet, ya kitab arxasında daldalanan bir dəstə sərxoş kontor qulluqçusu kimi yırğalanmaqda davam edirdi. Qoca isə arxasınca iblislər düşübmüş kimi vaqondan vaqona tullanmaqdaydı. Conatan Hyuz ağlını tamamilə itirəndə və qəzəbdən gözləri qan çanağına dönəndə qoca artıq qatarın lap sonuncu vaqonuna gedib çatmışdı.

Onlar yenidən sonuncu, demək olar ki, bomboş vaqonda görüşdülər. Conatan Hyuz qocanın lap yanına gəldi, o isə inadkarcasına gözlərini qaldırmırdı. Bu da azmış kimi, hönkür-hönkür ağlayırdı; məsələni bu şəraitdə həll eləməkdən söhbət belə gedə bilməzdi. “Kimdən ötrü, – Hyuz fikirləşdi, – kimdən ötrü ağlayır? Allah eşqinə, hönkürməyinə ara ver…”

Qoca səssiz əmrə tabe olurmuş kimi qamətini düzəltdi, gözünün yaşını, burnunun suyunu sildi və elə sakit danışmağa başladı ki, Hyuz bilaixtiyar irəliyə doğru daha bir addım atıb eşitdiklərini həzm etməyə çalışdı:

– Biz doğulmuşuq…

– Biz?!

– Biz, – pəncərənin o tayında qatı tüstüyə bənzər qüruba diqqət yetirən qoca təkrarladı, – hə, hə, hər ikimiz min doqquz yüz əllinci ildə Missisipidə, Kuinsi şəhərində anadan olmuşuq…

“Doğrudur”, – Hyuz fikirləşdi.

– Vaşinqton-stritdə, qırx doqquz saylı evdə yaşamışıq, ikinci sinfədək mərkəzi şəhər məktəbində təhsil almışıq, özü də ora İzabel Perriylə gəldik…

“Yenə düz deyir, – Hyuz düşündü, – onun adı İzabel idi”.

– Biz… – qoca mızıldandı.

– Bizim… – qoca pıçıldadı. – Bizi… Bizə…

Qoca elə beləcə də davam elədi.

– Xarrat emalatxanasında təlimatçı mister Bisbi idi. Tarix müəlliməsi – miss Monks. On yaşımızda buz meydançasında sağ ayağımızı sındırmışıq. On bir yaşımızda az qala suda batmışdıq – atamız bizi güc-bəlayla xilas edib. On iki yaşımızda İmpi Consona vurulmuşuq…

“Yeddinci sinif, – Hyuz düşündü, – qəşəng qız idi, heyif ki, vəfat etdi. Ey mərhəmətli Allah!..” – özlüyündə səsləndi.

Daha başqa şeylər də baş verdi. Bir, iki, üç dəqiqə – qoca elə hey danışdı və tədricən cavanlaşdı, yanaqları qızardı, gözləri parıldadı, cavan Hyuz isə, əksinə, xatirələrin yükü altında büzüşdü və soluxdu. Biri danışdı, digəri qulaq asdı – və haradasa monoloqun ortasında onlar, demək olar ki, yaşca bərabərləşdilər, əkiz qardaşa çevrildilər. Hansısa məqamda cavan Hyuza elə gəldi ki, əgər gecənin güzgüyə çevirdiyi pəncərəyə baxmağa cəsarət etsə, orda əkizlər görəcək.

Cəsarət eləmədi. Əkizi isə hekayətinin sonuna doğru qamətini tamamilə düzəltdi, hətta çənəsini azacıq yuxarı qaldırdı, – yəqin, ötənləri yada salmağın, ürəyini boşaltmağın başqa yolu yox idi.

– Keçmiş bax belə olub, – qoca dilləndi.

“Nə onu vurardım… – Hyuz düşündü. – Üstəlik, günahlandırardım. Üstünə çığırardım. Niyə bunlardan birini də olsa eləmirəm?!”

– Çünki… – əkizi dilə gəlməmiş sualı duyubmuş kimi elan elədi, – sən artıq mənim kim olduğumu bilirsən. Çünki mən ikimizə aid olan hər şeyi bilirəm. İndisə gələcəyə nəzər salaq…

– Mənim?

– Bizim, – o cavab verdi.

Conatan Hyuz qarşısındakının yumruğunda sıxdığı qəzetdən gözünü ayırmadan razılıq əlaməti olaraq başını tərpətdi. Oxşarı qəzeti büküb yaxasında gizlətdi.

– Biznesin tədricən iflasa uğrayacaq. Səbəbi isə heç kəsə aydın olmayacaq. Övladın dünyaya gələcək, amma tezliklə öləcək. Məşuqən olacaq, amma onu da əlində saxlaya bilməyəcəksən. Arvadınsa ildən-ilə, günü-gündən səni daha çox qıcıqlandıracaq. Nəhayət, sonda – inan mənə, səni niyə aldadım ki? – elə bir vəziyyətə çatacaqsan ki… heç bilmirəm necə səlis ifadə edim… yəni arvadının mövcudluğu sənin üçün dözülməz olacaq. Deyəsən, pərişan oldun. Yaxşısı budur, susum…

Onlar sakitcə yollarına davam etdilər və yol yoldaşı yenidən qocaldı, Conatan Hyuz isə cavanlaşmadı. Yaşların nisbəti Conatana uyğun görünəndə o, yenə də başının hərəkətiylə qarşısındakına davam eləməsini təklif elədi. Qoca söylədi:

– Bilirəm, eşitdiklərini həzm eləmək o qədər də asan deyil, axı sən bir ildir ki evlisən. Siz həyatınızın ən gözəl ilini yaşamısınız. Bir damcı mürəkkəbin bir bardaq təmiz suyu bulandıra biləcəyinə inanmaq çətindir. Amma bəlkə, elə bu, baş verdi. Nəhayət, təkcə arvadımızı, xəyallarımızın dilbəri olan füsunkar qadınımızı deyil, bütünlükdə ətraf dünyanı dəyişdi…

– Siz… – Conatan Hyuzun dili topuq vurdu, – sən onu öldürdün?

– Biz öldürdük. Hər ikimiz. Amma əgər mən deyən olsa, əgər mən səni fikrindən döndərə bilsəm, onda biz qətlin baş verməsini istəməyəcəyik, o, sağ qalacaq, sənsə qocalığını məndən xoşbəxt vəziyyətdə sürəcəksən. Buna görə dua edirəm. Buna görə hönkürürəm. Hələ vaxt var. Səni silkələyə, xasiyyətini, fikir zəncirini dəyişə bilmək üçün illər adlamışam. İlahi, bircə insanlar qətlin nə olduğuna vara bilsəydilər! Axmaq və faydasız əməl, üstəlik də iyrənc… Lakin ümid sonda ölür. Axı necəsə bura gələ, sənə toxuna bilmişəm – elə bununla da ruhlarımızı xilas etməyə can atan dəyişikliyə başlamışam. İndisə diqqətlə qulaq as. Səninlə mənim əcaib may axşamının bu saatında, bu qatarda görüşməyə müvəffəq olan eyni adam, müxtəlif dönəmlərin əkizləri olduğunu etiraf edirsənmi?

Yolları illərin qarmaqarışıqlığından təmizləyən lokomotiv fit verdi. Cavan Hyuz zorla başını tərpətdi, amma qocaya elə bu da bəs edirdi.

– Mən qaçmışam, – o, bəyan elədi. – Sənin yanına qaçmışam. Təfərrüata vara bilmərəm. O, bircə gün idi ki, ölmüşdü, mənsə dözə bilmədim. Hara cəhənnəm olum? Gizlənməyə yer yoxdu, əlac yalnız Zamana idi. Harada ki vəkillər və ittihamçılar, hakimlər, andlılar, üstəlik, düz-əməlli şahidlər belə yoxdu – yəni səni hesaba almasam. Yalnız sən əllərimin qanını yuya bilərsən, anladın? Belə çıxır ki, məni sən cəzb eləmisən. Sənin cavanlığın, günahsızlığın, xoşbəxtliyin, heç nəylə qaralmamış həyatın – məni zaman yolunun əvvəlinə yollayan o qüvvənin həqiqi təbiəti bunlardır. Mənim ruhi sağlamlığım bütünlüklə səndən asılıdır. Üz çevirsən, İlahi, bunu ağlıma belə gətirmək istəmirəm, mən batdım – yox, hər ikimiz batdıq. Səninlə eyni qəbri bölüşəcək və özümüzdən sonra ömürlük pis xatirə buraxacağıq. Nə etməli olduğunu sənə söyləyim?

Bələdçinin səsini eşidən cavan Hyuz ayağa sıçradı:

– Plendoma çatırıq. Plendom!..

Onlar platformaya düşdülər – qoca arxada qaçırdı, gözü qarşısını görməyən cavansa gah divara, gah da adamlara dəyirdi, əl-ayağı sözünə qulaq asmırdı, elə bil indicə qopub düşəcəkdi.

– Dayan! – qoca yalvarırdı. – Yalvarıram, dayan!

Cavansa sanki heç nə eşitmirmiş kimi qaçmaqda davam edirdi.

– Axı niyə başa düşmək istəmirsən, buna hər ikimiz ilişmişik! Hər ikimiz!!! Sənin mənə çevrilməməyin, mənimsə bu cür ağlasığmaz şəkildə sənə çatmağa cəhd etməməyim üçün hər şeyi ikilikdə düşünüb-daşınmalı, həlli ikilikdə tapmalıyıq. Hə, bilirəm, bilirəm ki, bu, dəlilikdir, psixozdur, amma yenə də mənə qulaq as! Qulaq as!..

Cavan Hyuz platformanın lap qurtaracağında dayandı, burda sərnişinləri qarşılamağa gələnlər öz maşınlarını saxlayırdılar. Şən sədalar, təmkinli salamlaşmalar, qısa fit səsləri, mühərrikin uğultusu və uzaqda gözdən itən işıqlar bir-birinə qarışmışdı. Qoca cavanın dirsəyindən tutdu.

– Aman Allah, arvadın, daha doğrusu, arvadımız bir dəqiqədən sonra burda olacaq! Mənsə sənə o qədər şey danışmalıyam ki, axı bildiklərimi necəsə çatdırmalıyam – bütöv bir naməlum iyirmi ilin hər saatını səninlə bölüşmək istərdim! Eşidirsən? İlahi, hələ də mənə inanmırsan?!.

Conatan Hyuz ətrafa boylandı, – elə həmin an ona yetərincə tanış olan maşın onlara tərəf yaxınlaşırdı, – və soruşdu:

– Əlli səkkizinci ilin yayında nənəmin evinin çardağında nə baş vermişdi? Bu barədə məndən savayı bir kimsə bilmir. De görüm!

Qoca dartındı, rəvan nəfəs aldı, sonra sanki suflyoru dinləyirmiş kimi söylədi:

– Orda iki gün sərasər gizlənmişik və heç kəs bizim harada olduğumuzu bilməyib. Hamı bizim, sadəcə, evdən qaçdığımızı, göldə, ya çayda boğulduğumuzu düşünüb. Bizsə yuxarıda gizlənib acı göz yaşları axıdır, özümüzə yazığımız gəlir, heç kəsə lazım olmadığımızı düşünür, küləyin uğultusuna qulaq kəsilir və ölməyi arzulayırdıq…

Cavan qəfil çevrilib gözlərini qırpmadan qocaya zilləndi və gözləri yaşardı.

– Deməli, məni sevirsən?

– Buna şübhən belə olmasın, – qoca söylədi. – Axı sənin də məndən savayı bir kimsən yoxdur…

Maşın stansiyaya yaxınlaşdı. Sükan arxasındakı qadın şüşənin arxasında gülümsəyərək əl yellədi.

– Vaxt azdır, tez qərara gəl, – qoca əmr elədi. – İcazə ver səninlə gəlim; müşahidə edə, öyrədə və lazım gələndə qulağına pıçıldaya, nəyin nə vaxt kəlləmayallaq getdiyini aydınlaşdıra, nə qədər ki gec deyil nəyisə düzəldə və bəlkə də, bəxtiyar həyatını uzada bilməyim üçün icazə ver…

Maşın uğultuyla dayandı, qadın başını pəncərədən çıxarıb səsləndi:

– Əzizim, axşamın xeyir!

Conatan Hyuz bir anlıq hər şeyi unudub maşına, səadətinə doğru qaçdı.

– Sevgilim, salam… Bağışla, bir saniyə…

Birdən ayılıb, platformanın bir küncündə büzüşüb durmuş qocaya nəzər saldı. Yol yoldaşı qaşlarını çatdı:

– Nəsə unutmusan?

Araya qısa bir sükut çökdü və nəhayət:

– Səni, – Conatan Hyuz cavab verdi. – Səni unutmuşdum!..

Maşın gecənin qaranlığında çevrə cızdı və hər üçü bərk silkələndi.

– Adınız nə oldu? – qarşısındakı mənzərədən, yoldan və maşının səsindən bir dəqiqəlik yayınan qadın soruşdu.

– O özünü sənə təqdim eləmədi? Bağışla, – Conatan Hyuz tələsik söylədi.

– Ueldon, – qoca gözlərini döyə-döyə söylədi.

– Doğrudan? – Alisa Hyuz təəccübləndi. – Bu ki mənim qızlıq soyadımdır!

Qoca buraxdığı səhvdən karıxdı, amma tezliklə özünü ələ aldı.

– Nə danışırsınız? – cavab verdi. – Necə də maraqlı təsadüfdür!

– Bəlkə, biz qohumuq? Siz harada…

– O, Kuinsidə müəllimim olub, – cavan Hyuz yenə söhbətə müdaxilə etməyə tələsdi.

– Elə müəllimi olaraq da qalıram, – qoca əlavə elədi. – Hə, eləcə də qalıram…

Onlar evə çatdılar. Qoca Hyuz ətrafda gördüklərindən heç cür gözünü çəkə bilmirdi. Şam süfrəsində, demək olar ki, heç nəyə əl uzatmadı, yalnız işi-gücü masanın o biri başında əyləşmiş gözəl xanımı izləmək oldu. Cavan Hyuz da rahatlıq tapa bilmir, həddən ziyadə hündürdən danışır və həmçinin, demək olar ki, yemirdi. Qocasa elə hey Alisaya zillənirdi. O, qadının ağzına elə baxırdı ki, elə bil ordan dürr tökülürdü. Gözlərinə elə nəzər yetirirdi ki, sanki orda dünyanın bütün müdriklikləri sığınacaq tapıb, o isə bunu ilk dəfə duyur. Üzünün ifadəsi sanki onun bura hansı şəraitdə və nə üçün gəldiyini belə xatırlamadığına işarə edirdi.

– Nədir, çənəmdə sızanaq çıxıb? – Alisa Hyuzun səbri tükəndi. – Niyə hər ikiniz mənə zillənmisiniz?

Qocanın qəfil hönkürtüsü qadını sarsıtdı. Sanki bu hönkürtünün sonu olmayacaqdı; Alisa, nəhayət, masanın ətrafında dövrə vurub onun çiyinlərindən tutdu.

– Bağışlayın, – qoca hıçqırdı. – Sadəcə, siz elə qəşəngsiniz ki! Narahat olmayan, oturun. Məni bağışlayın…